Τι πρέπει να γνωρίζουν όσοι ασχολούνται με αθλήματα που χρησιμοποιούν τα χέρια πάνω από το επίπεδο του ώμου τους (baseball, water–polo, volleyball, ακόντιο, σφαίρα);
Ποιο σημείο του ώμου πονάει;
Η άρθρωση του ώμου είναι μια σύνθετη άρθρωση που αποτελείται από την κεφαλή του βραχιονίου, η οποία μοιάζει με σφαίρα, και την ωμογλήνη, που είναι κοίλη και πρακτικά αποτελεί την υποδοχή της σφαίρας. Οι μύες και οι τένοντες του στροφικού πετάλου του ώμου, οι σύνδεσμοι της άρθρωσης και ο επιχείλιος χόνδρος λειτουργούν για να διατηρούν τη σφαίρα στην σωστή της θέση μέσα στην υποδοχή της καθ’ όλη τη διάρκεια της κίνησης του άνω άκρου, κατά τη ρίψη. Ο πόνος εμφανίζεται όταν κάποια από αυτές τις δομές τραυματίζεται από την υπερβολική χρήση, από φθορά ή από κακή εμβιομηχανική.
Ο πόνος στον ώμο ή το βραχίονα ενός αθλητή που χρησιμοποιεί το χέρι του πάνω από το επίπεδο του ώμου, μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες και όχι μόνο σε μια οντότητα. Εάν ο πόνος εμφανίζεται στο πρόσθιο τμήμα του ώμου, η αιτία μπορεί να βρίσκεται κατά μήκος του τένοντα της μακράς κεφαλής του δικεφάλου βραχιονίου ή στο σημείο της πρόσφυσής της (στο άνω τμήμα της ωμογλήνης (βλάβη SLPAP) αλλά και στον τένοντα του υποπλάτιου. Εάν ο πόνος εντοπίζεται στο ανώτερο τμήμα του ώμου, τότε πιθανότατα η αιτία να είναι η ακρωμιοκλειδική άρθρωση, ο τένοντας του υπερακάνθιου ή ο τραπεζοειδής. Ο πόνος στο εξωτερικό πλάι του ώμου και του βραχίονα μπορεί να δηλώνει ερεθισμό του υπακρωμιακού χώρου, η περιοχή μεταξύ των τενόντων του στροφικού πετάλου και του ακρωμίου, μια κατάσταση που περιγράφεται ως θυλακίτιδα ή ορογονοθυλακίτιδα. Όταν ο πόνος εντοπίζεται στο πίσω μέρος του ώμου, τότε μπορεί να είναι αποτέλεσμα εσωτερικής πρόσκρουσης. Αυτό συμβαίνει όταν οι τένοντες του στροφικού πετάλου, κυρίως ο υπακάνθιος και ο οπίσθιος αρθρικός θύλακος στριμώχνονται μεταξύ του επιχείλιου χόνδρου της ωμογλήνης και της κεφαλής του βραχιονίου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα εκτός από οξύ πόνο στο πίσω μέρος του ώμου, πτώση της απόδοσης του αθλητή.
Θα πρέπει να λαμβάνει κανείς υπόψη του, ότι ο πόνος από τον αυχένα ή από γειτονικές περιοχές μπορεί να αντανακλά στο πρόσθιο, άνω ή πίσω μέρος του ώμου και να επεκτείνεται στο πλάι του βραχίονα.
Γιατί οι ρίπτες αντιμετωπίζουν προβλήματα στον ώμο;
Κατά την κίνηση της ρίψης, όπως έχει μελετηθεί εκτενώς στο κολεγιακό baseball/softball, οι μέγιστες δυνάμεις εμφανίζονται μετά την προσγείωση του μπροστινού ποδιού και καθώς το χέρι ρίψης επιταχύνει για την απελευθέρωση της μπάλας. Σε αυτό το στάδιο, το βραχιόνιο πιέζεται προς την ωμογλήνη με τη δράση της κεντρομόλου δύναμης και των μυών του στροφικού πετάλου. Η διαδικασία αυτή διατηρεί τη σφαίρα στο στο κέντρο της υποδοχής της και είναι φυσιολογική. Ο πόνος εμφανίζεται όταν η άρθρωση δυσλειτουργεί και ασκείται υπερβολική πίεση στους μυς και τους τένοντες. Έτσι εάν ο βραχίονας ή η ωμοπλάτη δεν έχουν συντονισμένη κίνηση, η δύναμη συμπίεσης γίνεται δύναμη διάτμησης που τραυματίζει τον επιχείλιο χόνδρο της ωμογλήνης ή πιέζει τις ενδοαρθρικές δομές.
Περισσότερο από το 60% των ριπτών σχολικής ηλικίας και πάνω από το 70% των ριπτών του NCAA θα αναφέρουν πόνο στον ώμο κατά τη διάρκεια μιας αθλητικής περιόδου. Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι ο μεγάλος αριθμός ρίψεων σε κάθε προπόνηση, η πρώιμη έναρξη της προετοιμασίας, προηγούμενος τραυματισμός στον ώμο, το περιορισμένο εύρος της εσωτερικής στροφής του ώμου και τα πολλά έτη ενασχόλησης με ρίψεις.
Ποια είναι η σωστή αντιμετώπιση;
Βασική προϋπόθεση είναι η προπόνηση κάτω από την επίβλεψη ατόμων (προπονητές, γυμναστές, φυσικοθεραπευτές) που γνωρίζουν και κατανοούν την κίνηση και την εμβιομηχανική των ρίψεων. Η αξιολόγηση και η βελτίωση ή η διόρθωση της τεχνικής της ρίψης από έναν έμπειρο προπονητή είναι κριτικής σημασίας. Η δύναμη και η ελαστικότητα της ωμικής ζώνης είναι κριτικής σημασίας, αλλά εκτός από αυτά τα στοιχεία, όλα τα παρακάτω είναι σημαντικά:
- Η σταθερότητα του κορμού και των ποδιών όταν το χέρι ξεκινά την κίνηση της ρίψης
- Η θέση του ισχίου και η δύναμη των γλουτιαίων μυών
- Ο βαθμός κάμψης του γόνατος
- Η κάμψη του κορμού και η σταθερότητα της λεκάνης
- Η σχέση του άνω άκρου σε σχέση με τον κορμό κατά την επιτάχυνσή του
Άρα, η προπόνηση του αθλητή που χρησιμοποιεί το χέρι του πάνω από το επίπεδο του ώμου, δεν πρέπει να περιορίζεται στους ώμους.
Επίσης, είναι σημαντικό να καταλάβει κάποιος, ότι η προπόνηση της κίνησης του άνω άκρου (ιδιαίτερα με αντίσταση) πάνω από το επίπεδο του ώμου, έχει ένα όριο. Στο κολεγιακό πρωτάθλημα, ιδιαίτερα λόγω του baseball/softball, έχουν γίνει πολλές μελέτες και έχουν θεσπιστεί οδηγίες που αφορούν τον αριθμό των ρίψεων ανά προπόνηση, ανά μήνα και ανά αθλητική περίοδο ανάλογα με την ηλικία του αθλητή.
Τέλος, όταν ο αθλητής εμφανίζει επίμονο πόνο μετά το τέλος της προπόνησης και τη νύχτα, πρέπει να αποφορτίζεται. Αν παρά την αποφόρτιση και την φυσιοθεραπευτική παρέμβαση, ο πόνος επιμένει, τότε θα πρέπει να επισκέπτεται ειδικό ορθοπαιδικό ή αθλητίατρο με εξειδίκευση στον ώμο, για να γίνει διάγνωση της αιτίας του πόνου.
