ΒΑΣΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ
Ο ώμος αποτελείται από τρία οστά:
- Το οστό της κλείδας
- Την ωμοπλάτη
- Το βραχιόνιο οστό
Το άνω τμήμα του βραχιονίου οστού είναι σφαιρικό και ονομάζεται κεφαλή. Πολλοί μύες περιβάλλουν τον ώμο. Αυτοί περιλαμβάνουν το πέταλο των στροφέων, τον δελτοειδή μυ, τους θωρακικούς μυς και αρκετούς ακόμη μύες της πλάτης. Οι αρτηρίες και τα νεύρα που τροφοδοτούν το χέρι εξέρχονται κάτω από το οστό της κλείδας και κατεβαίνουν προς το βραχίονα, μπροστά από τον ώμο.
Εικόνα 1: Ασθενής με κάταγμα στο εγγύς τμήμα του βραχιονίου οστού. Προσθιοπίσθια και πλάγια εικόνα όπου φαίνεται πρήξιμο και μώλωπες σε όλο το βραχίονα.
Εικόνα 2: Μοντέλο σκελετού που δείχνει το εγγύς τμήμα του βραχιόνιου οστού και τα υπόλοιπα οστά του ώμου.
Εικόνα 3: Φυσιολογική ακτινογραφία του ώμου. Η άρθρωση βρίσκεται ανάμεσα στην ωμογλήνη της ωμοπλάτης (μπλε γραμμή) και στην κεφαλή του βραχιονίου (πράσινη γραμμή).
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ
Το κεντρικότερο τμήμα του βραχιονίου είναι ένα τμήμα του βραχιόνιου οστού το οποίο υφίσταται πολύ συχνά κάταγμα στους ηλικιωμένους ανθρώπους. Αυτό μπορεί να συμβεί ύστερα από μια απλή πτώση ή ένα στραβοπάτημα. Λόγω της οστεοπόρωσης που υπάρχει σε αυτό το ηλικιακό γκρουπ, αυτό το οστό συχνά σπάει σε πολλαπλά κομμάτια.
Σε παιδιά και νεότερους ενήλικες, απαιτείται υψηλή βία για να συμβεί κάταγμα στο εγγύ τμήμα του βραχιονίου οστού, όπως αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, πτώσεις από ύψος και κακώσεις σε αθλητικές δραστηριότητες. Εξαιτίας των πολλών μυών που προσφύονται σε αυτό το τμήμα του βραχιονίου, το οστό αυτό μπορεί να σπάσει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι απαραίτητη η αξιολόγηση από τον Ορθοπαιδικό και ο ακτινολογικός έλεγχος για τον καθορισμό του τύπου του κατάγματος που έχετε υποστεί και την πρόγνωση του.
Εικόνα 4: Γραμμές καταγμάτων που χωρίζουν το εγγύς βραχιόνιο οστό σε 2, 3 ή 4 μέρη.
ΑΡΧΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Τα κατάγματα του εγγύς βραχιονίου οστού συνήθως πονάνε πολύ, ειδικότερα όταν προσπαθεί το άνω άκρο να μετακινηθεί. Ακόμα και μια απλή αναπνοή μπορεί να προκαλέσει πόνο. Μπορεί να υπάρξει έντονο οίδημα και μώλωπες στην περιοχή της μασχάλης, στο στήθος και κάτω από το βραχίονα. Επίσης, μπορεί να εμφανιστούν μώλωπες στο χέρι ή και τα δάχτυλα. Κατά την πρώτη επίσκεψη στο γιατρό και την κλινική εξέταση στον ώμο και το χέρι, θα ληφθούν ακτινογραφίες. Αν δεν έχετε άλλους τραυματισμούς, τις περισσότερες φορές θα μπορείτε να επιστρέψετε στο σπίτι σας με μια απλή ανάρτηση του άνω άκρου. Εάν προσπαθήσετε να ξαπλώσετε στο κρεβάτι έχοντας κάταγμα στο βραχιόνιο οστό, θα πονέσετε πολύ. Γι’ αυτόν τον λόγο, είναι πιο άνετο να κοιμηθείτε σε μια πολυθρόνα. Είναι σημαντικό να μετακινείτε τον αγκώνα, τον καρπό και το χέρι σας για να αποτρέψετε τη δυσκαμψία τους και για να πονάτε λιγότερο. Θα πρέπει να παρακολουθείστε τακτικά από τον ειδικό ορθοπαιδικό με εξειδίκευση σε αυτά τα κατάγματα.
ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Τα περισσότερα κατάγματα του εγγύς βραχιονίου οστού μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς χειρουργική επέμβαση. Το σπασμένο οστό θα χρειαστεί 3 με 4 μήνες για να επουλωθεί. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου θα χρειαστεί να εκτελέσετε ασκήσεις για να ανακτήσετε το εύρος της κίνησης, τη δύναμη και να επιστρέψετε στις συνηθισμένες σας δραστηριότητες. Ακόμη και αν τελικά πραγματοποιηθεί χειρουργείο, η πλήρης αποκατάσταση της λειτουργίας συχνά διαρκεί έως και 18 μήνες. Εάν το χειρουργείο δεν είναι απαραίτητο, μπορεί να υπάρξει κάποιος χρόνος κατά τη διάρκεια του οποίου η κίνηση και η ανύψωση του χεριού είναι περιορισμένες. Αυτή η απόφαση θα ληφθεί από το γιατρό σας η οποία θα κριθεί σύμφωνα με τον τύπο του συγκεκριμένου κατάγματος.
Ορισμένα κατάγματα του εγγύς βραχιονίου οστού ωφελούνται από τη χειρουργική επέμβαση. Ο ορθοπαιδικός χειρουργός μπορεί να συζητήσει για το συγκεκριμένο τραυματισμό, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του χειρουργείου έναντι της συντηρητικής θεραπείας. Το χειρουργείο είναι επείγον όταν υπάρχει ανοικτό κάταγμα (δηλαδή το οστό διαπέρασε το δέρμα). Το χειρουργείο επίσης μπορεί να κριθεί απαραίτητο σε περίπτωση συνδυασμού με εξάρθρημα ώμου. Σε διαφορετική περίπτωση, υπάρχουν λίγες απόλυτες ενδείξεις για χειρουργική θεραπεία. Ο χειρουργός κάνει τομή στο πρόσθιο τμήμα του ώμου, ανατάσσει τα οστικά τεμάχια και τα σταθεροποιεί με μεταλλικές πλάκες και βίδες. Εάν ο ώμος έχει σπάσει σε πολλά κομμάτια και είναι απίθανο να θεραπευτεί σωστά, τότε η θεραπεία εκλογής είναι η ολική αρθροπλαστική ώμου για την αποκατάσταση του.
Εικόνα 5: Ακτινογραφίες κατάγματος του εγγύς βραχιονίου οστού 2 ημερών που αντιμετωπίστηκαν χωρίς χειρουργείο. Η αριστερή εικόνα τραβήχτηκε δύο εβδομάδες μετά τον τραυματισμό και η δεξιά εικόνα παρουσιάζει το κάταγμα που θεραπεύτηκε 9 μήνες αργότερα.
Εικόνα 6: Ακτινογραφίες κατάγματος του εγγύς τμήματος του βραχιονίου οστού, πριν και μετά το χειρουργείο.
ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ
Καθώς το κάταγμα του κεντρικού τμήματος του βραχιονίου οστού επουλώνεται, πιθανόν να μη μπορείτε να μετακινήσετε τον ώμο σας πλήρως ή να σηκώσετε αντικείμενα που το βάρος τους ξεπερνούν το 1 με 2 κιλά. Αυτό μπορεί να οφείλεται στον πόνο ή/ και στις οδηγίες που σας δόθηκαν από το χειρουργό. Πολλοί χειρουργοί θα σας ζητήσουν να αποφύγετε ορισμένες κινήσεις μετά το χειρουργείο μέχρι το οστό να αρχίσει να επουλώνεται. Συχνά, ο ασθενής παραπέμπεται σε πρόγραμμα φυσικοθεραπείας το οποίο θα βοηθήσει στην ανάκτηση της κίνησης, την ανύψωση του χεριού και τον μετεγχειρητικό πόνο. Ένα στήριγμα για την ανύψωση του ώμου μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για μεγαλύτερη άνεση. Είναι σημαντικό να αφαιρείτε το στήριγμα αρκετές φορές την ημέρα και να μετακινείτε τον αγκώνα, τον καρπό και το χέρι για να αποτρέψετε τη δυσκαμψία. Η δυνατότητα να μετακινείτε τον ώμο σας και να σηκώνετε βάρος θα βελτιωθεί καθώς το οστό επουλώνεται. Για βέλτιστα αποτελέσματα, είναι απαραίτητο να ακολουθείτε τις οδηγίες του χειρουργού σας.
Μακροπρόθεσμα αποτελέσματα
Τα μακροπρόθεσμα προβλήματα μετά από ένα κάταγμα του κεντρικού τμήματος του βραχιονίου οστού μπορούν να περιλαμβάνουν δυσκαμψία, πόνο και ανικανότητα να ανακτήσετε πλήρως τη δύναμη που είχατε πριν το τραυματισμό. Μπορεί να χρειαστεί να κάνετε φυσικοθεραπεία για αρκετούς μήνες μέχρι να μπορέσετε να επιστρέψετε στις αρχικές σας δραστηριότητες. Ο ώμος μπορεί πάντα να προκαλεί μια διαφορετική αίσθηση και να κινείται διαφορετικά σε σύγκριση με τη μη τραυματισμένη πλευρά.
Ενώ τα περισσότερα κατάγματα του εγγύς βραχιονίου οστού θεραπεύονται, μερικά μπορεί να μην επουλωθούν ή μπορεί να επουλωθούν σε τέτοια θέση που να προκαλεί έντονη δυσφορία ή να περιορίζει την κίνηση. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν αρθρίτιδα και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυξανόμενο πόνο και δυσκαμψία. Οι επιπλοκές αυτές μπορούν εμφανιστούν με ή χωρίς χειρουργείο. Στους ηλικιωμένους ασθενείς, εάν ο πόνος είναι πολύ έντονος, συνιστάται ολική αρθροπλαστική ώμου.
Εικόνα 7: Ακτινογραφία που δείχνει αποκατάσταση του ώμου με ανάστροφη ολική αρθροπλαστική, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί αν το κάταγμα δε μπορεί να επιδιορθωθεί.
